Korporativ madaniyatni ma'naviyat va donolik bilan yuksaltirish: O‘zbekistonda biznes yetakchiligi
Аннотация
So‘nggi yillarda O‘zbekistonning biznes maydonida sezilarli o‘zgarishlar kuzatilmoqda. Mamlakat zamonaviy iqtisodiyot sari jadal rivojlanar ekan, kompaniyalar o‘z korporativ madaniyatlariga ma'naviyat va donolikni integratsiya qilishning ahamiyatini tobora chuqurroq anglamoqda. Bu o‘zgarish nafaqat axloqiy amaliyotlarni qabul qilishni anglatadi, balki O‘zbekistonning boy madaniy va ma'naviy merosiga mos keladigan biznes yetakchiligiga nisbatan yaxlit yondashuvni shakllantirishga qaratilgan.
An'anaviy ravishda, O‘zbekistondagi korporativ madaniyat ierarxik tuzilmalar va foyda keltiruvchi maqsadlarga asoslangan edi. Biroq, hozirda ko‘plab biznes yetakchilari kundalik biznes amaliyotlariga ma'naviy qadriyatlar va donolikni kiritgan holda, yanada muvozanatli yondashuvni targ‘ib qilmoqdalar. Ushbu yangi paradigma axloqiy qaror qabul qilish, hamdardlik va jamoat farovonligini foyda va o‘sish bilan birga rivojlantirishning muhimligini ta'kidlaydi.
Korporativ boshqaruv bo‘yicha ekspertlarning fikricha, ushbu tendensiya ayniqsa O‘zbekiston kontekstida dolzarb hisoblanadi. O‘zbekiston — ma'naviy va madaniy an'analarga chuqur ildiz otgan mamlakat. Toshkentda joylashgan menejment bo‘yicha maslahatchi Davron Karimov shunday deydi: “O‘zbekistonning ma'naviy merosi axloqiy halollik, donolik va jamoat uyg‘unligi haqidagi ta'limotlarga boy. Bu qadriyatlarni biznes amaliyotlariga integratsiya qilish yanada jips va motivatsiyalangan ishchi kuchini yaratishi mumkin, bu esa o‘z navbatida barqaror o‘sishga olib keladi.”
Biznesda ma'naviyatni joriy etish harakati O‘zbekistondagi xalqaro kompaniyalar va mahalliy korxonalar orasida ham ommalashib bormoqda. Kompaniyalar xodimlar o‘zlarini qadrlangan, bog‘langan va motivatsiyalangan his etadigan muhit yaratish yo‘llarini izlamoqda. Bu, masalan, hushyorlik mashg‘ulotlari, axloqiy yetakchilik treninglari va jamoatchilik bilan hamkorlik dasturlari orqali amalga oshirilmoqda.
O‘zbekistondagi bir nechta tashkilotlar allaqachon ushbu g‘oyalarni amalga oshirishni boshlagan. Masalan, Toshkentdagi yetakchi banklardan biri o‘z xodimlari uchun haftalik hushyorlik va mulohaza mashg‘ulotlarini joriy etdi. Maqsad — xodimlarga o‘z ishlarida muvozanat topishga va maqsadni anglashga yordam berishdir. Bankning kadrlar bo‘yicha menejeri Umida Rahimova ushbu mashg‘ulotlar xodimlarning ruhiyatini va samaradorligini sezilarli darajada oshirganini ta'kidlaydi. “Xodimlarimiz o‘z ishiga va bir-biriga ko‘proq bog‘lanish hissini his qilmoqdalar”, deydi u. “Ushbu hamjamiyat va umumiy maqsad hissi uzoq muddatli muvaffaqiyat uchun juda muhim.”
Biznes qarorlar qabul qilishda donolikni qo‘llash ham O‘zbekistonda rivojlanayotgan ushbu korporativ madaniyatning yana bir muhim jihati hisoblanadi. Biznes yetakchilari endi nafaqat moliyaviy jihatdan to‘g‘ri, balki axloqiy va ijtimoiy mas'uliyatli qarorlar qabul qilishga ko‘proq e'tibor qaratmoqdalar. Bu yondashuv o‘zbeklarning “odamgarchilik” tushunchasiga mos keladi, bu esa insoniylik, mehribonlik va axloqiy xulq-atvorni ta'kidlaydi.
Yaqinda bir nechta o‘zbek firmalari o‘z faoliyatida barqarorroq amaliyotlarni qabul qilishga qaror qilganligi bunga misol bo‘la oladi. Masalan, O‘zbekistondagi eng yirik avtomobil ishlab chiqaruvchilardan biri bo‘lgan UzAuto Motors kompaniyasi ekologik toza ishlab chiqarish usullarini qo‘llash orqali uglerod izini kamaytirishga qaror qilgan. Kompaniya bosh direktori Alisher Usmonovning aytishicha, bu qarorlar kelajak avlodlar oldidagi ma'naviy mas'uliyat hissidan kelib chiqadi. “Biz nafaqat avtomobil ishlab chiqaramiz, balki farzandlarimiz va nabiralarimiz uchun kelajakni qurmoqdamiz,” deydi u. “Biznesda donolik bilan qaror qabul qilish faqatgina foydani emas, balki jamiyat va atrof-muhitga uzoq muddatli ta'sirini ham hisobga oladi.”
Korporativ madaniyatga ma'naviyat va donolikni integratsiya qilish o‘zbek biznesi uchun katta imkoniyatlar yaratsa-da, u bilan bir qatorda muammolar ham mavjud. Asosiy muammolardan biri an'anaviy ravishda faqat moliyaviy natijalarga e'tibor qaratgan biznes yetakchilarining dunyoqarashini o‘zgartirishdir. Shuningdek, ushbu ma'naviy va axloqiy qadriyatlarning yuzaki tashabbus emas, balki kompaniyaning DNKsiga chuqur singdirilgan bo‘lishini ta'minlash muammosi ham mavjud.
Bu muammolarga qaramay, potentsial foyda juda katta. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, biznesga yaxlit yondashuvni qo‘llaydigan kompaniyalar odatda xodimlarni saqlab qolish darajasi yuqori, mijozlar qoniqishi yaxshi va jamoatchilik bilan mustahkam aloqalarga ega bo‘ladi. O‘zbekistonda esa bizneslar global maydonda tobora ko‘proq raqobatlashib borar ekan, bu omillar muhim raqobat afzalligi berishi mumkin.
O‘zbekiston iqtisodiyoti va biznes sektori rivojlanib borar ekan, korporativ madaniyatga ma'naviyat va donolikni integratsiya qilish kelajakdagi muvaffaqiyatning belgilovchi xususiyatiga aylanishi mumkin. Ushbu yondashuv nafaqat millatning madaniy qadriyatlarini aks ettiradi, balki barqaror va axloqiy biznes o‘sishi uchun yo‘l xaritasini ham taqdim etadi.
O‘zbekistonlik biznes yetakchilari orasida haqiqiy muvaffaqiyat nafaqat moliyaviy ko‘rsatkichlar bilan, balki kompaniyaning o‘z xodimlari, mijozlari va keng jamoatchilikka ko‘rsatgan ijobiy ta'siri bilan o‘lchanishi kerak degan tushuncha tobora keng tarqalmoqda. Korporativ madaniyatni ma'naviyat va donolik bilan yuksaltirish orqali O‘zbekiston zamonaviy dunyoda o‘z madaniy ildizlariga sodiq qolgan holda qanday qilib biznes muvaffaqiyatiga erishish mumkinligini kuchli namuna sifatida ko‘rsatmoqda.
O‘zbekistonda biznesning kelajagi foyda va maqsad bir-biri bilan uyg‘unlashgan, donolik qaror qabul qilishga yo‘l-yo‘riq ko‘rsatadigan va ma'naviyat jamoat va umumiy qadriyatlar hissini mustahkamlovchi o‘rin bo‘lib ko‘rinmoqda. Ushbu paydo bo‘layotgan tendensiya nafaqat O‘zbekistondagi biznes uchun, balki jahon bo‘ylab korporativ madaniyat uchun ham o‘yinni o‘zgartiruvchi omil bo‘lishi mumkin.
