“Yashil” obligatsiyalar va investitsiyalar-“yashil” iqtisodiyotni moliyalashtirishning asosiy manbalari

Abstract

Ushbu maqola yashil iqtisodiyotni rivojlantirishda moliyaviy vositalarning o‘rni va ahamiyatini tahlil qiladi.
Asosiy e’tibor yashil obligatsiyalar va yashil investitsiyalarga qaratilib, ularning atrof-muhitga ta’siri, iqtisodiy barqarorlikni
ta’minlashdagi roli va innovatsion loyihalarni moliyalashtirishdagi imkoniyatlari o‘rganiladi. Maqolada “yashil” obligatsiyalar
bozori, ularning xususiyatlari va global tajribalar misolida muhokama qilinadi. Shuningdek, “yashil” investitsiyalar orqali
barqaror energetika, ekologik infratuzilma va tabiiy resurslarni boshqarish sohalarida amalga oshirilayotgan loyihalarning
ijtimoiy-iqtisodiy foydalari ko‘rib chiqiladi. “Yashil iqtisodiyot”ga o‘tishdagi muhim masalalardan biri ushbu jarayonni
moliyalashtirish hisoblanadi. Iqtisodiy adabiyotda “yashil” yoki “ekologik” moliya atamasining umumqabul qilingan ta’rifi
mavjud emas. Birinchidan “yashil iqtisodiyot”ga oid aksariyat adabiyotlarda “yashil moliyalashtirish” tushunchasiga
ta’rif berilmagan, ikkinchidan, mavjud kam sonli ta’riflar mazmunan bir-biridan keskin farq qiladi. Ushbu tadqiqot yashil
moliyalashtirish bo‘yicha samarali strategiyalarni shakllantirish va kelajakda barqaror rivojlanishni ta’minlashda foydali
bo‘lishi mumkin. Moliya bozorlari “yashil moliyalashtirish”ning muhim manbalaridan biri hisoblanadi. “Yashil iqtisodiyot”
sohasida turli tadqiqotlar olib borish bilan shug‘ullanuvchi xususiy kompaniyalar “yashil moliyalashtirish” tushunchasining
mohiyatini ochib berishga harakat qilishgan. Jumladan, Bloomberg New Energy Finance kompaniyasi mutaxasislari “yashil
moliya”lar “yashil investitsiyalar” bilan bir qatorda qo‘llaniladi, ammo amaliyotda “yashil moliyalashtirish” investitsiyalarga
nisbatan kengroq tushuncha sifatida ishlatiladi, deb hisoblashadi. Pricewaterhouse Coopers Consultants konsalting
kompaniyasi mutaxassislari tomonidan berilgan ta’rif esa “yashil moliyalashtirish”ni bank sektori nuqtai nazaridan
tavsiflashga asoslanadi. Ularning fikricha, bank sohasi uchun “yashil moliyalashtirish” ekologik omillarni hisobga oluvchi
moliyaviy mahsulot hisoblanadi va ushbu tamoyilga kredit berish jarayonidan boshlab to kredit yopilish oralig‘idagi
barcha jarayonlarda amal qilinadi. Jahon amaliyoti ko‘rsatishicha, “yashil iqtisodiyot”ni moliyalashtirishga bo‘lgan
ehtiyojni qondirish imkoniyatlari mavjud. Barcha “yashil loyihalar” jiddiy moliyalashtirishni talab etadi. “Yashil loyihalar”ni
an’anaviy usullar yordamida moliyalashtirishda risk darajasi yuqoriligi sabab ular investitsiya nuqtai nazaridan jozibador
hisoblanmaydi. Moliya, bank va sug‘urta investitsiyalari “yashil iqtsodiyot”ga sarflanayotgan xususiy investitsiyalarning
muhim yo‘nalishiga aylanmoqda. Mikromoliyalashtirish esa qishloq xo‘jaligi darajasida muhim o‘rin egallashi mumkin.
U past daromadli aholiga o‘z mablag‘larini resurslar va energiyani tejashga joriy qilish hamda ushbu faoliyatning risk
darajasini pasaytirish imkonini beradi.